شروع دوره‌ای تازه و پر امید در تاریخ کانادا / علی شریفیان

گزارش — 26 ژانویه 2016

گزارش ویژه‌ی پرنیان از نتایج انتخابات فدرال کانادا

لیبرال‌ها با شکست محافظه‌کاران به دولت اکثریت رسیدند

دوران هارپر با «پیروزی تاریخی» لیبرال‌ها به پایان رسید

شصت و هشت درصد واجدین شرایط، در رأی‌گیری شرکت کردند

برای اولین بار دو ایرانی به پارلمان کانادا راه یافتند

استفن هارپر پس از شکست، از مقام رهبری حزب کناره‌گیری کرد

یکی از برنامه های مهم دولت لیبرال، برقراری روابط دیپلماتیک با ایران است

غروب روز دوشنبه نوزدهم اکتبر با پایان رأی‌گیری برای گزینش ۳۳۸ نماینده مجلس و دولت جدید، دوره‌ی تازه‌ای در تاریخ ۱۵۰ ساله‌ی کانادا آغاز شد که بسیاری با خوش‌بینی، آن را دوره‌ای درخشان و امیدوار کننده می‌دانند. حزب لیبرال به رهبری جاستین ترودو ۴۳ ساله، سیاستمدار جوان و کاریزماتیک خود موفق شد از ۳۳۸ کرسی پارلمان ۱۸۴ کرسی را به دست آورد و به دوران تلخ و نگران‌کننده‌ی هارپر پایان دهد. استفن هارپر، سیاستمداری که توانست در سال ۲۰۰۶ به عنوان رهبر حزب تازه‌زاد محافظه‌کار، در رأس دولت اقلیت به قدرت برسد و پس از آن، توانست در انتخابات دو دوره‌ی ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ نیز پیروزی‌اش را تکرار کند. هارپر در سال ۲۰۱۱ با ۱۶۸ کرسی به دولت اکثریت رسید. در این مدت، هارپر چهره‌ی کانادا را بسیار دگرگون کرد. از پیش از اعلام شروع مبارزات انتخاباتی، بر اساس نتایج نظرسنجی‌های گوناگون، بیش از دو سوم مردم خواستار تغییرات بنیادی و برکناری هارپر و محافظه‌کاران از قدرت بودند. لیبرال‌ها پس از مدت‌ها با انتخاب جاستین ترودو که پسر ارشد پی‌یر ترودو، یکی از نخست‌وزیران پیشین کاناداست، کم کم خود را بازسازی کرده بودند. دیگر حزب عمده‌ی کانادا، حزب دموکراتیک نو (به اختصار ان دی پی) از سوی دیگر مقبولیت زیادی پیدا کرده و مدعی به قدرت رسیدن در سطح فدرال بود. آنها در انتخابات دوره‌ی قبل پیروز شده و ۱۰۳ نماینده به مجلس فرستاده بودند و برای نخستین بار به رهبری تام مولکر، سیاستمداری با یک کارنامه‌ی سی‌ساله در سیاست معاصر کانادا، در جایگاه حزب اپوزیسیون رسمی دولت اکثریت محافظه‌کاران قرار گرفتند. نتایج آخرین نظرسنجی‌ها در اواخر ماه جولای نشان می‌داد که ان دی پی با اختلاف اندکی از دو حزب دیگر در میان مردم طرفداران بیشتری دارد.

استفن هارپر، نخست وزیر دولت محافظه‌کاران، روز دوم اوگوست، در دیدار با دیوید جانستون، فرماندار کل کانادا خواستار انحلال مجلس شد و پس از آن، آغاز مبارزه‌ی انتخاباتی برای انتخاب نمایندگان دوره‌ی چهل و دوم پارلمان کانادا را اعلام کرد. روز رسمی انتخابات بر اساس قانونی که دولت هارپر تصویب کرده، هر چهار سال یک بار در سومین دوشنبه‌ی ماه اکتبر است که امسال به روز ۱۹ اکتبر افتاد. با اعلام انتخابات، طولانی‌ترین مبارزه‌های انتخاباتی تاریخ کانادا شروع شد. طول مدت مبارزه‌های انتخاباتی معمولاً حدود ۳۷ روز است. در این دوره، احزاب می‌توانستند ۷۸ روز به این کار بپردازند.

شبکه‌ی سی بی سی، شبکه‌ی رادیو و تلویزیون ملی کانادا، جریان روز رأی‌گیری و نتایج به دست آمده را به صورت زنده گزارش می‌کرد. بعد از ۷۸ روز و افت و خیزهای بسیار، غروب روز ۱۹ اکتبر، کمی پیش از پایان مجال رأی دادن، گزارش سی بی سی آغاز شد. به لحاظ زمانی، مهلت رأی دادن در چهار استان آتلانتیک (حاشیه‌ی اقیانوس اطلس) کانادا که مجموعاً ۳۲ کرسی در مجلس دارند، به پایان رسید و سی بی سی شروع به اعلام برندگان حوزه‌های ۳۲ گانه‌ی این استان‌ها کرد. با شگفتی بسیار، خیلی زود روشن شد که لیبرال‌ها هر ۳۲ کرسی این استان‌ها را برده‌اند. زمانی که ساعت نه و نیم مراکز رأی‌گیری در استان‌های کبک و تورنتو هم بسته شد، شمارش آرای استان‌های آتلانتیک تقریباً به پایان رسیده بود. با شمارش آرایی که مردم در روزهای رأی‌گیری پیش از موعد داده بودند که حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار رأی بود، حدود یک ربع ساعت از بسته شدن مراکز کبک و انتاریو گذشته بود که مرکز بررسی‌های ریاضی نتایج رأی‌گیری سی بی سی اعلام کرد با توجه به درصد، تعداد و اطلاعات دیگری که به سی بی سی رسیده، ما اکنون می‌توانیم اعلام کنیم: «نخست وزیر آینده‌ی کانادا جاستین ترودو و دولت حاکم، حزب لیبرال است. اما هنوز دقیقاً نمی‌توانیم بگوییم که این دولت اکثریت است یا اقلیت …» برای رسیدن به دولت اکثریت، دست کم نیمی از کرسی‌ها به علاوه‌ی یک لازم است. موج سرخ لیبرال‌ها از این منطقه از کانادا آغاز شد.

موج سرخ لیبرال‌ها، کم کم همه‌ی استان‌ها را در بر گرفت

آرای هر حوزه که خوانده می‌شدند، کانادا سرخ‌تر و سرخ‌تر می‌شد. زمان زیادی طول نکشید که تعداد کرسی‌هایی که لیبرال‌ها برده بودند و یا در آن حوزه‌ها از احزاب دیگر پیشی گرفته بودند، ابتدا دو رقمی و بعد به سرعت سه رقمی شد و از ۱۷۰ کرسی گذشت. برای رسیدن به دولت اکثریت، ۱۷۰ کرسی از ۳۳۸ کرسی لازم بود. باز هم پیتر منزبریج، گوینده ارشد سی بی سی اعلام کرد: «سی بی سی اعلام می‌کند که دولت آینده‌ی کانادا به رهبری جاستین ترودو، اکثریت خواهد بود.» لیبرال‌ها با این پیروزی تاریخی، به دوران کمابیش ده ساله‌ی حکومت محافظه‌کاران و هارپر پایان دادند.

لیبرال‌ها با ۶ میلیون و ۹۳۰ هزار و ۱۳۶ رأی، ۱۸۴ کرسی به دست آوردند و به حکومت اکثریت رسیدند. محافظه‌کاران با ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار و ۴۹۶ رأی به ۹۹ کرسی رسیدند و اپوزیسیون رسمی دولت اکثریت لیبرال شدند. ان دی پی نیز ۳ میلیون و ۴۶۱ هزار و ۲۶۲ رأی به دست آورد و صاحب ۴۴ کرسی و حزب سوم مجلس شد. بلوک کبکوا به رهبری ژیل دوسپ که خود نتوانست کرسی‌اش را به دست آورد، با ۸۱۸ هزار و ۶۵۲ رأی، فقط ۱۰ کرسی به دست آورد. خانم الیزابت می، رهبر حزب سبز، این دوره هم به تنهایی نماینده و صدای حزب سبز در مجلس خواهد بود. حزب سبز ۶۰۵ هزار و ۸۶۴ رأی به دست آورد.

گران‌ترین انتخابات تاریخ کانادا به زبان آمار و ارقام

احزاب در انتخابات این دوره ۵۴ میلیون و ۴۷۵ هزار و ۸۴۰ دلار خرج کردند. در دوره‌ی گذشته (۲۰۱۱) این مخارج ۲۱ میلیون و ۲۵ هزار و ۷۹۳ دلار شده بود. نامزدهای این دوره ۷۳ میلیون و ۶۱۱ هزار و ۵۹ دلار هزینه کردند، در حالی که در سال ۲۰۱۱، کاندیداها ۲۸ میلیون ۲۴۴ هزار و ۴۹۹ دلار هزینه کرده بودند. در مجموع احزاب و کاندیداها امسال مبلغ کلان ۱۲۸ میلیون و ۸۷ هزار و ۴۳ دلار خرج کرده‌اند. در انتخابات ۲۰۱۱ این مبلغ به ۴۹ میلیون و ۲۷۰ هزار و ۲۹۲ دلار بالغ شد. علاوه بر مخارج احزاب و کاندیداها، سازمان انتخابات کانادا برای یک انتخابات معمولی ( ۳۷ – ۳۸ روزه ) حدود ۳۵۰ میلیون باید خرج کند . در این دوره هنوز دقیقا مشخص نشده ولی با توجه به افزایش طول مدت مبارزات انتخاباتی و رای دهندگان باید دست کم ۳۰۰ میلیون دلار دیگر بر این مبلغ اضافه کرد.

افزایش مشارکت زنان و اعضای اقوام بومی کانادا

در مجموع آمار رسمی سازمان انتخابات کانادا نشان داده که ۱۷۹۲ نفر کاندیدای نمایندگی مجلس بوده‌اند. در نهایت اکثریت انتخاب‌شدگان را مردان تشکیل می‌دهند. اما بر تعداد نمایندگان زن کمی افزوده شده است. در مجلس دوره‌ی قبل، ۷۷ نماینده زن بودند و در این دوره، شمار زنان به ۸۸ نفر رسیده است. امسال از حزب لیبرال ۵۰ زن، از ان دی پی ۱۸ و از حزب محافظه‌کار ۱۷ کاندیدای زن به نمایندگی انتخاب شده‌اند. تعداد نمایندگان اقوام بومی کانادا هم از ۷ نماینده به ۱۰ نماینده افزایش یافته است. درصد کسانی هم که در این انتخابات رأی داده‌اند، بی‌سابقه بوده است. ۵ .۶۸ درصد واجدین شرایط در رأی‌گیری شرکت کرده‌اند. دوره‌ی گذشته ۱ .۶۱ درصد رأی داده بودند. این افزایش اهمیت بسیار دارد و بر نتیجه‌ی انتخابات هم اثر گذاشته است. امسال، به ویژه شمار اعضای اقوام بومی و جوانانی که رأی دادند، افزایش قابل توجه‌ای داشته است.

استفن هارپر پس از شکست، از رهبری استعفاء داد

از هفته‌های آخر مبارزه‌های انتخاباتی، شایعاتی بر سر زبان‌ها بود که اگر هارپر به قدرت نرسد، از رهبری حزب کناره‌گیری می‌کند. اما پس از اعلام نتایج و سخنرانی تام مولکر، هارپر در سخنرانی خود در آلبرتا، هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرد. هم‌زمان، دبیر کل حزب محافظه‌کار با صدور بیانیه‌ای چهار سطری، رسماً خبر داد استفن هارپر به عنوان نماینده‌ی مجلس می‌ماند، اما از رهبری حزب کنار می‌رود. از روز سه‌شنبه بحث انتخاب رهبر موقت و رهبر جدید برای حزب در بین محافظه‌کاران و رسانه‌ها مطرح شده است. از کسانی مانند جیسون کنی و چند نفر دیگر نام می‌برند، ولی هنوز هیچ چیز معلوم نیست. در واقع وضعیت تام مولکر هم به روشنی معلوم نیست. با توجه به شکست ان دی پی، شاید اعضای آن حزب نیز خواستار استعفای مولکر بشوند. ژیل دوسپ که بار دیگر نتوانست کرسی خود را به دست آورد، قرار است بعد از تشکیل جلسه‌ای از ده نماینده‌ی انتخاب شده، وضعیت و آینده‌ی سیاسی خود را مشخص کند.

بازتاب جهانی پیروزی جاستین ترودو، گفت‌وگوی تلفنی اوباما با ترودو

از نیمه شب دوشنبه، بسیاری رسانه‌های جهان به انتخابات کانادا پرداخته و به ویژه در این گزارش‌های خبری، نخست وزیر شدن جاستین ترودو برجسته‌تر به نظر رسید، چرا که پدرش هم به مدت ۱۶ سال نخست وزیر کانادا بود. سران و رهبران بسیاری کشورهای جهان، پیروزی ترودو را به او تبریک گفته‌اند. فرانسوا هولاند، رئیس جمهوری فرانسه، دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا و به گفته‌ی جاستین ترودو، باراک اوباما تلفنی با او صحبت کرده و پیروزی‌اش را تبریک گفته‌اند. ترودو روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری در اتاوا توضیح داد که در باره‌ی طرحش در مورد حضور نظامی کانادا در عراق و سوریه صحبت کرده و اوباما واکنش منفی نشان نداده است. ترودو بارها در سخنانش از هارپر در مورد رابطه با آمریکا انتقاد کرده بود و می‌گوید باید روابط کانادا با آمریکا ترمیم شود. وی همچنین برنامه‌ی شرکتش در نشست جهانی در مورد گرمایش زمین و حفظ محیط زیست را هم با اوباما در میان گذاشته است. رسانه‌ها اشاره کرده‌اند که این اولین بار است که کسی نخست‌وزیر می‌شود که پیش‌تر، پدرش هم در این مقام بوده است. در کنفرانس خبری اتاوا، ترودو اعلام کرده کابینه‌ی خود را روز چهارشنبه چهارم نوامبر، معرفی خواهد کرد. با پیروزی لیبرال‌ها، اظهار امیدواری شده که امور حکومتی کانادا به کلی تغییر کرده و مردم شاهد اوضاع متفاوتی باشند. ترودو مجموعاً در جریان مبارزات انتخاباتی حدود ۱۷۰ وعده‌ی عمده داده است. در زمینه‌ی امور مهاجرت و زندگی مهاجران هم اصولاً لیبرال‌ها سیستم بهتری دارند. ترودو به طور رسمی چند بار گفته که یکی از برنامه‌های دولت لیبرال، شروع روابط مجدد با ایران و گشایش سفارت کانادا در این کشور است. برای شروع روابط مجدد، دو کشور قاعدتاً باید از سطح کاردار و یا دفتر حفظ منافع در کشور یکدیگر شروع کنند. برای نخستین بار در تاریخ مهاجرت ایرانیان به کانادا، آقایان علی احساسی و مجید جواهری هر دو از حزب لیبرال و از توزنتو به پارلمان کانادا راه یافتند. در این مقطع، برقراری روابط دیپلماتیک بین کانادا و ایران، به نظر بسیار ناظران سیاسی، کار مهاجران، دانشجویان ایرانی و آن دسته از ایرانیانی را که به ایران رفت و آمد می‌کنند و با ایران رابطه دارند، آسان‌تر می‌کند.