گریزلی در مصاف‌هارپر

دیدگاه ها و سیاست روز — 27 می 2012

توماس مولکیر، رهبر جدید ان‌دی‌پی و آینده سیاسی کانادا

علی شریفیان

شبانگاه ۲۴ مارس ۲۰۱۲ توماس مولکیر، حقوقدان و سیاستمدار ۵۸ساله توانست در کنواسیون حزب دموکراتیک نو (ان‌دی‌پی)، در تورنتوی انتاریو، به عنوان رهبر حزب برگزیده شود. مولکیر از میان هشت کاندیدای رهبری این حزب در دور چهارم و آخر رای‌گیری در مصاف با «برایان تاپ» رقیب اصلی‌اش با بدست آوردن ۳۳ هزار و ۸۸۱ رای، ۵۷ و ۲۲ صدم درصد آرا، به این مقام بسیار مهم دست یافت. برایان تاپ، دبیرکل ان‌دی‌پی، مغز متفکر و استراتژیست این حزب ۲۵ هزار و ۳۲۹ رای، ۴۲ و ۷۸ درصد آرا را بدست آورد. برایان تاپ کسی است که با مدیریت خود توانست در انتخابات دوم ماه مه سال گذشته به رهبری زنده‌یاد جک لیتون، رهبر درگذشته ان‌دی‌پی، حزب را به پیروزی بی‌سابقه تاریخ خود، با ۱۰۳ نماینده، به مقام اپوزسیون دولت محافظه‌کار برساند. جک لیتون زمانی که پس از نیم قرن که از تاسیس ان‌دی‌پی می‌گذرد، توانست در سطح فدرال این حزب را به چنین جایگاهی برساند به سبب ابتلا به بیماری سرطان روز ۲۲ اوت ۲۰۱۱ درگذشت. با درگذشت لیتون، خانم نیکول تورمل، نماینده تازه‌ برگزیده شده از کبک، رهبری موقت حزب را برعهده گرفت تا ۲۴ مارس که بیش از ۱۳۰ هزار عضو رسمی ‌ان‌دی‌پی جانشین این سیاستمدار کم‌نظیر تاریخ کانادا و ان‌دی‌پی را برگزیدند.

با اعلام روز انتخاب رهبر جدید ان‌دی‌پی تا پایان مهلت کاندیداتوری، علاقمندان به جانشینی جک لیتون، هر نامی‌ که مطرح شد، نام کسی نبود که تقریبا از هیچ جهت در حد و اندازه جک لیتون باشد و این افسوس بزرگی بود که مردم کانادا یکی از صادق‌ترین، متشخص‌ترین، پاک‌ترین، باتجربه‌ترین و جنگنده‌ترین سیاستمداران خود را از دست داده بودند. سیاستمداری که در دوران مدرن خیلی کمیاب بوده است و بعید می‌نماید که نه تنها در صحنه سیاسی کانادا که در صحنه سیاسی جهان حتی به آسانی و به زودی نمونه‌اش پیدا شود. ان‌دی‌پی تا پیش از پیروزی بزرگش به رهبری جک لیتون تنها در استان‌ها و یکی ازمنطقه‌های سه‌گانه شمالی کانادا توانسته به قدرت حکومتی برسد. این حزب پس از آنکه نخستین‌بار به رهبری تامی ‌دوگلاس در ساسکچوان در اوائل دهه شصت به قدرت حکومتی رسید، تا کنون در بریتیش‌کلمبیا، مانیتوبا، نوا اسکاشیا، انتاریو و منطقه شمالی یوکون حکومت داشته است. در حال حاضر هم حکومت‌های مانیتوبا و نوا اسکاشیا در دست ان‌دی‌پی است. کسب جایگاه اپوزیسیون رسمی، ‌بزرگترین پیروزی این حزب در صحنه سیاسی فدارال بوده است.

با شرایطی که در صحنه سیاسی کانادا و جهان بوجود آمده، بنظر می‌رسد اگر مردم کانادا بخواهند نقشی که برای خود در کشور و شیوه زندگی‌شان و در صحنه جهانی قائل هستند، برسند، پس از حدود هشت سال که از به قدرت رسیدن حزب دست راستی محافظه‌کاران می‌گذرد، در انتخابات آینده فدرال باید قدرت را به حزبی‌ که به سوسیالیسم تمایل دارد، بسپارند؛ به ان‌دی‌پی، به حزبی‌که بر اساس آرمان‌های سوسیالیسم بیش از نیم قرن پیش بوسیله «تامی‌ دوگلاس» محبوب‌ترین سیاستمدار تاریخ کانادا، بنا نهاده شده است. با این پیش‌فرض قریب به یقین، انتخاب توماس مولکیر به رهبری ان‌دی‌پی این شانس را به روشنی به او داده که بتواند نخست‌وزیر آینده کانادا بشود و رهبری کانادا را در نیمه دوم دهه دوم هزاره سوم میلادی از سال ۲۰۱۵ به بعد در دست بگیرد. پرسش اما اینست که مولکیر برای ایفای این نقش بزرگ تاریخی چقدر ظرفیت و مشخصه‌های لازم را داراست. بررسی کارنامه سیاسی او و آنچه وی ازاین پس به عنوان رهبر ان‌دی‌پی می‌کند، نشان خواهد داد که کانادا در انتخابات فدرال آینده به چه سمت و سویی خواهد رفت. در میان هشت رهبری که تا کنون ان‌دی‌پی داشته، مولکیر از جهات بسیاری در مقایسه با آنها، چهره‌ای استثنایی است.

توماس مولکیر در ۲۴ اکتبر ۱۹۵۴ از مادری کانادایی-‌فرانسوی و پدری کانادایی-‌ایرلندی‌تبار در خانواده پرجمعیت دوازده نفری در اتاوا بدنیا آمده است. مولکیر دومین فرزند این خانواده است و پنج برادر و چهار خواهر دارد. او در رشته علوم اجتماعی در کالج ژرژ وانیه مونترال درس خوانده و تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته حقوق دانشگاه مک‌‌گیل به سال ۱۹۷۷ به پایان رسانده است. مولکیر پیش از وارد شدن به سیاست مدتی به وکالت مشغول بوده و مدتی هم در دانشگاه کنکوردیا تدریس کرده است. او در سال ۱۹۷۶ با خانم «کاترین پین‌هاس» فرانسوی که در خانواده یهودی ترک‌تباری در فرانسه بدنیا آمده، ازدواج کرد. با این ازدواج مولکیر شهروندی فرانسه را هم دارد. این زوج دو پسر دارند. در جریان انتخابات رهبری ان‌دی‌پی و بعد از اینکه مولکیر انتخاب شد، اعلام کرد تابعیت فرانسوی خود را پس نخواهد داد. وی استدلال کرده بسیاری از کانادایی‌ها تابعیت دوگانه دارند و این موضوع تضادی با وفاداری‌اش به کانادا ندارد.

رهبر جدید ان‌دی‌پی نخستین بار در انتخابات استانی کبک سال ۱۹۹۴ از حزب لیبرال کبک به رهبری ژان شاره، نخست‌وزیر کنونی کبک، کاندیدای نمایندگی «مجلس ملی کبک» شد و توانست به پیروزی برسد. مولکیر در کابینه شاره به وزارت محیط زیست و توسعه پایدار هم منصوب شد. او تا سال ۲۰۰۷ در حزب لیبرال ماند. روز ۲۰ آوریل آن سال اعلام کرد که به دلیل اختلاف نظرهایی که با شاره دارد، از نمایندگی مجلس و از سمت‌های وزراتی خود استعفاء می‌دهد. بزودی روشن شد که او قصد دارد با گردشی از راست به چپ از حزب لیبرال به ان‌دی‌پی بپیوندد و با جهشی نه چندان غیرقابل پیش‌بینی از فعالیت سیاسی استانی به فعالیت در سطح فدرال بپردازد.

مولکیر در انتخابات میان‌دوره‌ای فدرال برای انتخاب نماینده حوزه انتخاباتی «اوترومونت» کاندیدای ان‌دی‌پی شد. این حوزه بطور سنتی‌–‌تاریخی نمایندگانش از حزب لیبرال بوده‌اند. مولکیر اما موفق شد در انتخابات ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۷ با پیروزی بر کاندایدای لیبرال «ژوسلین کولون»، روزنامه‌نگار صاحب‌نام کبک، به عنوان تنها نماینده ان‌دی‌پی از کبک به مجلس فدرال راه یابد. او رهبر پارلمانی فراکسیون ان‌دی‌پی در مجلس و همچنین معاون جک لیتون شد. مولکیر از سوی لیتون به عنوان نماینده تام‌الاختیار ان‌دی‌پی در کبک نیز منصوب گردید. وی در انتخابات میان‌دوره‌ای توانست ۴۸ درصد آرای حوزه اوترومونت را بدست آورد. ده درصد ساکنان این ناحیه از مونترال یهودی هستند و از مولکیر حمایت کردند. یهودیان ساکن این منطقه مونترال، نفوذ قابل توجه‌ای دارند. آنها به سبب ناخرسندی خود از مقالات انتقادی که ژوسلین کولون در رابطه با سیاست‌های اسرائیل نوشته بود برخلاف روش ستنی‌شان این بار از کاندیدای لیبرال‌ها حمایت نکردند. کولون ۲۹ درصد آرا را بدست آورد و این کرسی از اختیار لیبرال‌ها خارج شد. مولکیر در انتخابات ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ هم از همین حوزه به نمایندگی مجلس رسید.

در جریان مبارزات انتخاباتی رهبر ان‌دی‌پی، مولکیر با ۸۰ هزار دلار بودجه در مقایسه با هفت کاندیدای دیگر بهترین امکانات مالی را داشت. از ۱۰۲ نماینده ان‌دی‌پی، ۶۰ نماینده از او حمایت کردند. از میان چهره‌های متشخص و پیش‌کسوت ان‌دی‌پی، اد براد بنت که بعد از تامی ‌دوگلاس و پیش از جک لیتون محبوب‌ترین و موفق‌ترین رهبر ان‌دی‌پی بوده است از برایان تاپ، رقیب اصلی مولکیر حمایت کرد. براد بنت، مولکیر را مناسب رهبری ان‌دی‌پی نمی‌دانست. شماری از ناظران سیاسی منتقد و مخالف مولکیر، او را سیاستمداری فرصت‌طلب می‌دانند. از نظر خصوصیات اخلاقی‌–‌رفتاری گفته می‌شود و دیده شده که مولکیر زود از کوره در می‌رود و در مقایسه با سیاستمداران باتجربه و مسلطی چون استفن‌هارپر و باب ری این خصیصه، نقطه ضعف قابل توجه‌ای توصیف شده و محسوب می‌شود. از نظر مرام و تفکرات سیاسی، مولکیر با وجود اینکه مورد تایید جک لیتون بوده اما فراز و فرودهای بسیاری داشته و دارد. آنچه از سخنان و کارکردهای مولکیر می‌توان دریافت اینست که این سیاستمدار بیشتر از آنکه به طیف و جناح چپ در صف‌بندی‌های سیاسی تعلق خاطر داشته باشد، متمایل به مرکز و حتی کمی ‌راست است. این در حالی است که رهبرانی چون دوگلاس، برادبنت و بویژه جک لیتون زمانی توانسته‌اند بیشترین پیروزی‌ها را بدست آورند که از مرکز فاصله گرفته و با عرضه ایده‌های رادیکال و سوسیالسیتی و با محور قرار دادن برنامه‌های رفاهی اجتماعی، نیاز خانواده‌ها، توجه بیشتر به خدمات درمانی، پرداختن به بهبود زندگی اقوام بومی‌ کانادا، بیکاران و طبقات محروم و ندار و سیاست‌های مهاجرتی که بیشتر به نفع مهاجران بوده، در مقابل سیاست‌های راست‌گرایانه محافظه‌کاران و در مرتبه دوم لیبرال‌ها، ایستاده و موضع‌گیری کنند.

مولکیر تا اینجا که کارنامه‌اش نشان داده بیشتر به شکل دادن ان‌دی‌پی در قالبی‌ مانند حزب دموکرات ایالات متحده امریکا نظر دارد. البته ان‌دی‌پی به لحاظ تاریخی و با توجه به ترکیب اعضایش و ریشه‌ای که در سندیکاها و اتحادیه‌های کارگری و در ارتباط با آنها دارد، چنین دگردیسی را بر نخواهد تابید و تا همین جا هم مولکیر به میزان زیادی از ریشه‌های مرام و دکترین لیبرالی خود دور شده و به رادیکالیسم نهفته در بطن ان‌دی‌پی نزدیک و نزدیکتر شده است. بهر رو، هنوز دیری از انتخاب توماس مولکیر به رهبری ان‌دی‌پی نگذشته است. گروهی از اعضای حزب و ناظران، برایان تاپ را برای رهبری مناسب‌تر و برحق‌تر می‌دانستند اما نتیجه آرا به نفع مولکیر بوده است و آینده‌ای نه چندان دور نشان خواهد داد که آیا مولکیر می‌تواند رهبری سرنوشت‌ساز باشد و به شرط رویگردانی کانادا از محافظه‌کاران و مخالفت با سیاست‌های استفن‌هارپر، در انتخابات بعدی، ان‌دی‌پی را به قدرت برساند. نکته آنکه مولکیر در مصافش نه تنها با‌ هارپر که با باب ری هم که رهبری حزب لیبرال را بر عهده دارد، نیز رویاروی است. جالب اینکه باب ری بعد از نخست‌وزیری تنها حکومت ان‌دی‌پی تاریخ انتاریو، رهبر حزب لیبرال شده و مولکیر رهبر حزبی ‌چپ‌گرا، پیش از این لیبرال بوده است!

در جریان مبارزات انتخاباتی رهبر ان‌دی‌پی، مولکیر با ۸۰ هزار دلار بودجه در مقایسه با هفت کاندیدای دیگر بهترین امکانات مالی را داشت

مولکیر بیشتر از آنکه به طیف و جناح چپ در صف‌بندی‌های سیاسی تعلق خاطر داشته باشد، متمایل به مرکز و حتی کمی ‌راست است و… به شکل دادن ان‌دی‌پی در قالبی‌ مانند حزب دموکرات ایالات متحده امریکا نظر دارد