تناقض عنوان و محتوا

علی مختاری

قانونی که شهروندی کانادا را تضعیف می‌کند.

دولت محافظه‌کار این روزها سرخوش از تصویب قانون جدید شهروندی است که زیر عنوان «قانون تقویت شهروندی کانادا» strengthening Canadian citizenship act رسمیت یافته است. قانونی که از سوی بسیاری از حقوقدانان به چالش کشیده شده است. در مورد این قانون و محتوای آن تحلیلی را از نگارنده در همین شماره پرنیان خواهید خواند. اما موضوع یادداشت، عنوانی است که برای این قانون انتخاب شده است که در تناقض کامل با محتوای آن است.

با اجرای این قانون اساسا تابعیت کانادا برای بخش بزرگی از اتباع کانادا امری کاملا غیر قابل اتکاست و هر زمان می‌تواند به بهانه‌ای که شرح آن را در تحلیل قانون آورده‌ام از دست برود. این به معنی آن است که داشتن شهروندی کانادا چندان هم ارزشمند نیست. اینکه چنین تعبیری موجب تقویت شهروندی است یا تضعیف آن نمی‌دانم.

از سوی دیگر بر خلاف رویه جاری در حقوق بین‌الملل، اعمال این قانون در جهت تضعیف حق حاکمیت کاناداست. دریافت شهروندی یک کشور منشا حق و تکلیف است. به این معنی که به محض اینکه شهروند کشوری شناخته می‌شوید از حقوقی برخوردار می‌شوید و تکالیفی هم بر گردن شما قرار می‌گیرد.

از نمونه‌های این حقوق، حق حمایت کنسولی درخارج از آن کشور است. اگر شهروند کشوری در خارج از مرزهایش با مشکلی مواجه شود فرض است که کشور متبوعش تلاش می‌کند حقوق وی رعایت شود. از سوی دیگر شهروند تکالیفی را در برابر کشور متبوعش دارد که نمونه بارز آن در کشورهایی که گذران دوره سربازی اجباری است، انجام خدمت سربازی است. اعمال این حقوق و تکالیف خود شکلی از اعمال حاکمیت کشور متبوع است و از این‌رو سلب تابعیت در همه کشورها در شرایط بسیار استثنایی پیش‌بینی شده است که این شرایط شامل ارتکاب جرم نمی‌شود. هیچ کشور عاقلی نیست که به محض ارتکاب جرم شهروندش، تابعیت او را بازپس گیرد و عملا حق حاکمیت بر وی را از خود سلب کند بلکه در این حالت تلاش می‌کند او را حتی اگر در خارج از کشور مرتکب جرم شده به کشور متبوع بیاورد و بر اساس قوانین خود به اتهاماتش رسیدگی کند.

آنچه در قانون شهروندی آمده است از این جهت نیز موجب تضعیف شهروندی کاناداست.

البته این اولین بار نیست که محافظه‌کاران به تصویب قانونی با عنوانی مثبت و محتوایی کاملا در تضاد با عنوان آن اقدام کرده‌اند. برای نمونه همین دولت پیش از این در سال ۲۰۰۸ طرح ضربتی مهاجرت سریع Action Plan for faster immigration را مطرح کرد که معنی واقعی «سریع و ضربتی» بودن آن پس از چند سال انتظار اقدام‌کنندگان، این روزها کاملا قابل درک است. و یا در سال ۲۰۱۳ طرح ضربتی برای ملحق شدن سریع خانواده‌ها Action Plan forFaster Family Reunification را مطرح کرد که منجر به محدود و سختگیرانه‌تر شدن روند الحاق اعضای خانواده‌ها شده است.

نمونه‌های بسیار دیگری هم هست که مجال سخن درباره آنها نیست ولی همن دو سه نمونه هم نشان از میزان صداقت دولتمردان محافظه‌کار در برابر شهروندان کانادایی و یا حداقل، تفاوت معنادار میان «واژه‌نامه»ی مورد استفاده آنها با آنچه عموم کانادایی‌ها بکار می‌برند است.

متن یادداشت علی مختاری، ناشر پرنیان برای ۲۴‌مین شماره این نشریه که در این صفحه به زبان فارسی، و این صفحه به زبان انگلیسی در نسخه pdf تعاملی نشریه منعکس شده است.