حق مالکیت معنوی

بازار کار — 06 سپتامبر 2014

محمدعلی شاکرمی

وظایف قانونی کارفرمایان در قبال کارمندان- بخش هشتم

چنانچه کسب و کار شما بر پایه ابداع، خلاقیت و نوآوری ایده‌ای جدید بنا شده و برند و علامت تجاری منحصربفردی را خلق نموده‌اید، توجه داشته باشید که حفاظت و اطمینان از اینکه این ایده توسط افراد و یا شرکت‌های دیگر کپی‌برداری و استفاده نگردد، بسیار در دوام و سودآوری کسب و کارتان حائز اهمیت می‌باشد.

ثبت مالکیت معنوی IP(Intellectual Property) در کانادا حقی قانونی بوده و کارفرما و صاحب کسب و کار را در مقابل سوءاستفاده و هرگونه کپی‌برداری غیر قانونی محافظت و مراقبت می‌نماید. بر اساس این قانون کارفرمایان قانونا قادرند با ثبت مالکیت معنوی ایده‌هایشان، برند، علامت تجاری، تصاویر و لوگو‌ها، فیلم‌ها و کلیپ‌های تبلیغاتی، طرح‌های فنی، نقشه‌های صنعتی، نشانه‌های تجاری و حتی روش‌های تولیدی منحصربفردشان را بنام خود کرده و تنها خود از آنها در جهت کسب درآمد استفاده نمایند.

دارا بودن هرگونه حق مالکیت معنوی مزایای زیادی داشته و باعث می‌شود رقبا نه تنها از نظر قانونی مجاز به تولید محصول و یا خدمتی مشابه به دارنده این حقوق نخواهند بود، بلکه کپی‌برداری و یا شبیه‌سازی نیز می‌تواند برایشان پیامد قانونی داشته باشد.

از طرف دیگر مشتریان نیز در طول زمان با عادت و اعتماد به یک نام تجاری (برند)، نحوه بسته‌بندی، لوگو و رنگ‌های بکار رفته در تولید یک محصول و یا خدمت، به آن وفادار شده و برای طولانی‌مدت و با مصرف آن کالا در مقابل دیگر انتخاب‌ها در بازار، منبع درآمدی مطمئن برای کسب و کار مربوطه خواهند بود.

از دیگر مزایای ثبت مالکیت معنوی محصولات و ایده‌های مربوط به آن، محافظت شرکت‌ها و سازمان‌های صادرکننده کالاها و خدمات به دیگر کشورهاست که آنها را در برابر رقبا داخلی و خصوصا خارجی در بازارهای جهانی و با وجود قوانین متفاوت دیگر کشورها حمایت می‌نماید. البته قابل ذکر است که قانون ثبت مالکیت معنوی در کشورهای مختلف، متفاوت از یکدیگر بوده و حتی در برخی از کشورها وجود ندارد! و یا گستره و پوشش آن با کانادا و دیگر کشورهای صنعتی تفاوت دارد.

از این جهت صاحبان کسب و کار از دو جهت باید به موضوع مالکیت معنوی توجه داشته باشند. از یک جهت که جنبه انتخابی و نوعی سرمایه‌گذاری دارد، آنها می‌توانند با استفاده از ابزارهای قانونی موجود، از ابداعات کسب و کار خود حفاظت کرده و بر ارزش افزوده آن باز هم بیافزایند. این بخش همان‌طور که گفته شد جنبه انتخابی دارد اما بدیهی است که اگر به‌درستی از آن استفاده نشود، کسب و کار را در برابر تعرض رقبا آسیب‌پذیر می‌کند. همچنین با بی‌توجهی به این نکته امکان درآمدزایی‌های بعدی را سلب می‌کند و یا کاهش می‌دهد چون یکی از فعالیت‌های سودآور کسب و کارهای موفق، کسب درآمد جانبی از محصولاتی است که با استفاده از مالکیت معنوی محافظت شده‌اند. مثلا چاپ لوگو یا شعار یا عکس یک برند مشهور و پرمخاطب بر روی محصولات دیگر می‌توانی بسته به میزان محبوبیت آن برند سودی قابل ملاحظه عاید دارنده آن برند کند که حتی از شیوه‌های مرسوم مصرف کالاها و تولیدات اصلی آن برند فراتر رود.

جهت دوم که اهمیت حیاتی و غیرقابل اجتناب دارد و از وظایف قانونی کارفرمایان کانادایی است بحث رعایت حقوق معنوی دیگران است. از این نظر کارفرمایان نمی‌توانند برای اینکه کسب و کار خود را رونق دهند از حاصل دسترنج و تلاش سایرین سواستفاده کنند و حقوق معنوی آنها را زیر پا بگذارند. بی‌توجهی به این مورد می‌تواند تبعات بسیار سنگینی داشته باشد که حتی تا فروپاشی کسب و کار فرد خاطی هم تعمیم یابد. این نکته به‌ویژه در مورد ایرانیان که در گذشته عادت به رعایت این نکات نداشته‌ و بعضا حتی با جزییات قوانین مربوط به آن در کانادا هم آشنایی ندارند به مراتب مهم‌تر است و به همین دلیل لازم است تا صاحبان کسب و کار ایرانی زمان کافی برای آشنایی با این موارد صرف کرده و با الزامات قانونی دقیقا آشنا شده و آنها را رعایت کنند.

خوشبختانه در کانادا، دولت با وضع قوانینی حمایتی و جامع، صاحبان کسب و کار دارای این حقوق را در مقابل هرگونه سوءاستفاده‌های احتمالی مربوطه و کپی‌برداری بشدت حمایت می‌نماید. در این زمینه به‌ویژه توجه به رعایت دو مورد حساس که حمایت‌های قانونی ویژه‌ای را پشتیبان خود دارند ضروری است. این دو مورد عبارتند از Trademark و patent. مورد اول تردمارک یا «علامت تجاری» در واقع کلمه یا تصویر یا ترکیبی از این دو است که به عنوان مشخصه‌ای از آن کسب و کار ثبت شده باشد. بسیاری از شعارهای تبلیغاتی شرکت‌ها و فرم و حتی رنگی که برای آنها انتخاب شده تردمارک شده است و کس دیگری نمی‌تواند از آنها استفاده کند.

پتنت همان چیزی است که در فارسی ثبت اختراع خوانده می‌شود اما لزوما به یک اختراع تکمیل شده محدود نمی‌شود و می‌تواند در مورد طراحی یک محصول یا کالا هم صدق کند. در این صورت کالایی که دارای پتنت است از سوی دولت از حمایت‌هایی برخوردار می‌شود که دیگران از بازسازی، کپی‌برداری یا بازآفرینی مجدد آن بازمی‌دارد. هم تردمارک و هم پتنت نیازمند به ثبت قانونی و پرداخت هزینه‌های مربوطه و طی کردن فرآیند مختص به خود هستند و البته برای ثبت پتنت از نظر قانونی باید مسیر طولانی‌تر و پرهزینه‌تری را طی کرد و به همین دلیل حمایت‌های قانونی قوی‌تر را هم پشت سر خود دارد و متخلفین هم با مجازات‌های شدیدتری روبرو خواهند شد.

اداره مالکیت معنوی کانادا موسوم به CIPO (Canadian Intellectual Property Office) از زیرمجموعه‌های وزارت صنایع کانادا، بعنوان متولی ثبت و نگهداری و محافظت از حقوق مالکیت معنوی افراد، موسسات و شرکت‌ها بوده و با در اختیار داشتن بانک جامع اطلاعاتی، درخواست‌کنندگان را در ثبت ایده‌های‌شان یاری داده و آنها را از وجود و یا عدم وجود قبلی آن ایده مطلع می‌سازد.

خوانندگان گرامی جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با مراجعه به وبسایت اداره مالکیت معنوی کانادا www.cipo.gc.ca و با مشاهده ویدیوهای آموزشی موجود از توضیحات بیشتر در مورد انواع مالکیت معنوی برخوردار و در صورت نیز به ثبت یک ایده، فرم های تقاضا را دانلود نمایند.